Een plaats in Phnom Penh waar ongeveer 20.000 mensen gevangen hebben gezeten en dagen of soms zelfs wekenlang zijn gemarteld is Toul Sleng (S-21). Deze voormalig middelbare school is omgebouwd tot cellencomplex/ martelcentrum. Nadat we een paar dagen in Phnom Penh waren, hebben we Toul Sleng bezocht.
Het was een bijzonder indrukwekkend en bijzonder afschuwelijk bezoek. Het is zo onwerkelijk om rond te lopen op een plek waar een generatie terug duizenden mensen zo vreseklijk zijn mishandeld. De piepkleine cellen, de stalen bedden (waaraan mensen werden vastgebonden), de martelwerktuigen en de waterbak waarin mensen bijna werden verdronken zijn stille getuigen van wat zich hier heeft afgespeeld. En dan de duizenden foto's van de mensen die er hangen: mannen, vrouwen, kinderen, niemand bleef gespaard. Duizenden blikken van mensen die je emotieloos aankijken: blikken zonder hoop, vervuld van angst, verdriet of juist van leegte. Al deze mensen zijn gedood op Coeung Ek (The Killing Fields) of zijn gestorven tijdens de martelingen in Toul Sleng. Slechts 7 van de 20.000 mensen die er ooit hebben gezeten hebben de verschrikkingen van Toul Sleng overleefd... Het bezoek maakt een diepe indruk op ons. Het is zo bizar dat Toul Sleng er nu zo lieflijk bijligt, je de drukte van de stad er hoort, je onder de bomen zit op de binneplaats, terwijl dit 30 jaar geleden de hel op aarde was (of nog erger)...
Het is moeilijk om in woorden te vangen hoe het was om daar te zijn. Om de plek waar duizenden mensen zijn gedood te bezoeken als museum. Het voelt heel raar, heel dubbel. Het is vreselijk, maar het is ook een plek om je te beseffen dat dit nooit meer mag gebeuren. Sara weet het mooi te omschrijven op haar blog: http://saratenbrinke.blogspot.com/2010/08/two-faces-of-humanity.html
De dag erna bezochten we Coeung Ek, beter bekend onder de naam 'The Killing Fields'. Hier werden de mensen uit Toul Sleng heengebracht, geblinddoekt en vastgebonden. Hier werden mensen bruut vermoord. Eerst werden ze dood geschoten, maar toen de Khmer Rouge langer aan de macht was, werden mensen doodgeslagen, om kogels te sparen. Baby's en kinderen werden aan hun benen vastgehouden en doodgeslagen tegen een boom. Ik krijfg nog steeds een knoop in m'n maag als ik er aan denk. Een groot deel van de massagraven is inmiddels geruimd: de botten en kleren van al deze mensen liggen nu in een herdenkingsmonument. Een deel van de graven is nog intact, maar door hevige regenval zag je op sommige plekken de botten uit de grond omhoog komen.
Net als Toul Sleng was ook Coeung Ek een bizarre plek: nu zo rustig en haast vredig, vroeger een vreselijke plek, waar mensen op een vreselijke manier aan hun eind kwamen...
Zoals ik al schreef: de Khmer Rouge heeft zijn sporen duidelijk achtergelaten in het hedendaagse Cambodja. Het is bijzonder te merken hoe de Cambodjanen hun leven van nu weer hebben opgepakt en Phnom Penh zijn levendigheid geven!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten